POLSKA
Jednosilnikowy samolot bombowo-rozpoznawczy. Projekt.
Jednosilnikowy wodnosamolot torpedowo-bombowy. Projekt.
W roku 1933 - po zmianach organizacyjnych w Morskim Dywizjonie Lotniczym (MDLot) i podporządkowaniu go tak pod względem taktycznym, jak i organizacyjnym Dowódcy Marynarki Wojennej - Kierownictwo Marynarki Wojennej (KMW) stanęło przed pilną potrzebą pozyskania dla planowanych do sformowania dwóch Eskadr Torpedowych MDLot ciężkiego wodnosamolotu torpedowo-bombowego. Konieczność posiadania takiego samolotu wynikała z zadań postawionych przed lotnictwem morskim, tymczasem dotychczasowy sprzęt MDLot - lekkie jednosilnikowe wodnosamoloty Lublin R-VIIIbis/ter i Lublin R-XIII (hydro) oraz łodzie latające Schreck FBA-17HE2 i Lioré-et-Olivier LeO H-135B3 - nie nadawały się do roli maszyn bombowo-torpedowych ze względu na kiepskie możliwości bojowe: ograniczony udźwig, słabe osiągi lub przestarzałą konstrukcję.
Potrzeby MDLot określono wstępnie na 12 egzemplarzy samolotów torpedowych, co m.in. zapisano w zgłoszonym przez KMW projekcie preliminarza budżetowego na lata 1933-1934. Kwotę przeznaczoną na zakup tych samolotów określono na 8 mln 346,5 tys. złotych. Wprawdzie sumy tej KMW nigdy nie otrzymało (w latach 1931-1935 na potrzeby lotnictwa morskiego wydatkowano łącznie tylko 2 mln 950 tys. złotych), ale - przynajmniej teoretycznie - zaistniała realna możliwość zamówienia prototypów takich samolotów. Tym bardziej, że już w latach 1929-1932 KMW otrzymało łącznie osiem projektów ofertowych, zaproponowanych przez trzy wytwórnie lotnicze.
Ostatecznie po rozpatrzeniu wszystkich zgłoszonych projektów - a w ostatniej fazie rywalizowały ze sobą Lublin R-XX, PWS-62 i PZL-18 - KMW w 1932 roku wybrało do realizacji samolot R-XX zakładów Plage i Laśkiewicz. Równocześnie pod koniec 1933 roku KMW zwróciło się z propozycją opracowania także lżejszego, jednosilnikowego wodnosamolotu podobnej klasy dla zastąpienia wodnosamolotów Lublin R-VIIIbis/ter, tym razem jednak zdolnego do przenoszenia torpedy. Na początku 1934 roku inż. Jerzy Rudlicki - główny konstruktor Zakładów Mechanicznych Plage i Laśkiewicz z Lublina - przystąpił do prac projektowych nad taką konstrukcją.
Projekt nowego samolotu, oznaczonego Lublin R-XXII, wzorowany był na brytyjskim samolocie podobnej kategorii Vickers "Vildebeest" (proponowanym zresztą Polsce w 1931 roku). Samolot miał zastąpić niezbyt udane maszyny typu R-VIII i również przewidywano dwa jego warianty: kołowy (lądowy), przeznaczony do zadań liniowych (bombowych i rozpoznawczych) oraz pływakowy, przeznaczony do zadań rozpoznawczych, bombowych i przede wszystkim torpedowych. Był to jednosilnikowy dwupłat zastrzałowy o mieszanej metalowo-drewnianej konstrukcji. Kadłub miał konstrukcję kratownicową spawaną z rur stalowych, krytą blachą i płótnem. Skrzydła miały konstrukcję drewnianą krytą sklejką i płótnem. Usterzenie również było drewniane, ze statecznikami krytymi sklejką, a sterami - płótnem. Kabina pilota była całkowicie osłonięta i znajdowała się przed górnym płatem. Stanowisko radiotelegrafisty znajdowało się wewnątrz kadłuba, tuż za komorą uzbrojenia. Natomiast tylna kabina obserwatora/strzelca była otwarta (osłonięta jedynie wiatrochronem) i wyposażona w obrotnicę dla karabinu maszynowego. Dwa metalowe pływaki zamierzano zakupić - tradycyjnie już - w brytyjskiej wytwórni Short.
Do napędu samolotu przewidywano równolegle trzy typy silników gwiazdowych: brytyjski typu Bristol "Pegasus" IIL o mocy 600 KM (wg [1]) lub "Pegasus" IIIM o mocy 700 KM oraz francuskie typu Gnôme-Rhône 14Krd o mocy 800 KM lub Hispano-Suiza 14HAr o mocy 900 KM. Dla każdego wariantu samolotu i typu silnika opracowano oddzielny projekt samolotu, różniący się wymiarami, masą i spodziewanymi osiągami. W sumie zatem opracowano aż sześć wersji projektu ! Koszt budowy pierwszego prototypu w wersji pływakowej, dla którego przewidziano nawet wojskowy numer ewidencyjny 805, oszacowano na 180-200 tys. złotych (bez silnika) [2].
Uzbrojenie strzeleckie samolotu R-XXII - identyczne zarówno w wersji pływakowej, jak i kołowej - miał tworzyć jeden stały karabin maszynowy pilota (prawdopodobnie typu Vickers E lub wzór 09/18 kalibru 7,9 mm) umieszczony w przodzie kadłuba i strzelający przez krąg śmigła, jeden zdwojony (sprzężony) ruchomy karabin maszynowy (prawdopodobnie typu Vickers F kalibru 7,9 mm) na obrotnicy w górnym stanowisku strzeleckim w kabinie obserwatora oraz jeden ruchomy karabin maszynowy (również zapewne typu Vickers F kalibru 7,9 mm) w dolnym stanowisku strzeleckim w wykroju pod kadłubem, obsługiwany przez radiotelegrafistę. Ładunek ofensywny w wersji pływakowej, podczepiany w komorze bombowej w kadłubie (bomby) lub na zewnętrznych zaczepach pod kadłubem (torpeda), tworzyły maksymalnie trzy bomby głębinowe lub jedna torpeda o masie do 800 kg. W wersji lądowej (kołowej) natomiast samolot miał zabierać nieco mniejszy ładunek 400-600 kg bomb.
W połowie 1934 roku - a więc zaledwie po kilku miesiącach prac projektowych - KMW zrezygnowało z dalszego rozwoju wodnosamolotu R-XXII, skupiając się wyłącznie na ciężkim R-XX, w tym czasie bliskim już oblotu prototypu. Równocześnie zaprzestano także prac nad wariantem kołowym R-XXII, tym bardziej, że w PZL powstawał właśnie znacznie nowocześniejszy całkowicie metalowy dolnopłat PZL-23 "Karaś", przenaczony do wykonywania takich samych zadań.
Dane taktyczno-techniczne samolotów Lublin R-XXII (projektowane):
Konstrukcja: wersja kołowa - jednosilnikowy trzymiejscowy dwupłat zastrzałowy z zakrytymi kabinami pilota i radiotelegrafisty i odkrytą kabiną obserwatora/strzelca oraz stałym trójpodporowym dwukołowym podwoziem z płozą ogonową. Konstrukcja mieszana drewniano-metalowa z pokryciem sklejkowym, płóciennym i częściowo duralowym. Usterzenie klasyczne, stateczniki poziome wsparte zastrzałami.
wersja pływakowa - jednosilnikowy trzymiejscowy dwupłat zastrzałowy z zakrytymi kabinami pilota i radiotelegrafisty i odkrytą kabiną obserwatora/strzelca. Dwa jednoredanowe pływaki firmy Short wsparte zastrzałami do skrzydeł i kadłuba. Konstrukcja mieszana drewniano-metalowa z pokryciem sklejkowym, płóciennym i częściowo duralowym. Usterzenie klasyczne, stateczniki poziome wsparte zastrzałami.
| R-XXII | ||||||
| NAPĘD | Bristol "Pegasus" IIIM | Gnôme-Rhône 14Krd | Hispano-Suiza 14HAr | |||
| UWAGI | pływakowy | kołowy | pływakowy | kołowy | pływakowy | kołowy |
| WYMIARY | ||||||
| rozpiętość [m] | 14,00 | 14,00 | 15,00 | 15,00 | 15,80 | 15,80 |
| długość [m] | 10,30 | 10,96 | 12,50 | 11,75 | 12,75 | 12,00 |
| wysokość [m] | 3,80 | 3,97 | 4,75 | 4,25 | 4,80 | 4,30 |
| powierzchnia nośna [m2] | 52,55 | 52,55 | 68,00 | 68,00 | 71,00 | 71,00 |
| MASY | ||||||
| masa własna [kg] | - | - | - | - | - | - |
| masa startowa [kg] | 3370 | 3100 | 4342 | 4100 | 4550 | 4200 |
| OBCIĄŻENIA | ||||||
| obciążenie powierzchni nośnej [kg/m2] | 64,13 | 58,99 | 63,85 | 60,29 | 64,08 | 59,15 |
| obciążenie mocy [kg/kW (kg/KM)] | 6,54 (4,81) | 6,02 (4,43) | 7,37 (5,43) | 6,96 (5,13) | 6,87 (5,06) | 6,34 (4,67) |
| OSIĄGI | ||||||
| prędkość maksymalna [km/h] | 230 | 250 | - | - | 240 | 250 |
| czas wznoszenia [min., s] na wysokość 1000 m | 2' 30" | - | - | - | 5' 30" | 4' 20" |
| pułap [m] | 4000 | 4800 | - | - | 4300 | 5200 |
| zasięg [km] | 750 | - | - | - | - | - |
Napęd: obie wersje - jeden 9-cylindrowy silnik gwiazdowy, chłodzony powietrzem, typu Bristol "Pegasus" IIL o mocy 441 kW (600 KM) {wg [1]} lub jeden 9-cylindrowy silnik gwiazdowy, chłodzony powietrzem, typu Bristol "Pegasus" IIIM o mocy nominalnej 515 kW (700 KM) i maksymalnej mocy startowej 574 kW (780 KM) lub jeden 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzony powietrzem, typu Gnôme-Rhône 14Krd o mocy 589 kW (800 KM) lub jeden 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzony powietrzem, typu Hispano-Suiza 14HAr o mocy 662 kW (900 KM), napędzający 2- lub 3-łopatowe metalowe śmigło przestawialne
Uzbrojenie: wersja kołowa - jeden stały karabin maszynowy kalibru 7,9 mm typu Vickers E lub wz. 09/18 w przodzie kadłuba, dwa sprzężone ruchome karabiny maszynowe kalibru 7,9 mm typu Vickers F w górnym stanowisku strzeleckim w kabinie obserwatora, jeden ruchomy karabin maszynowy kalibru 7,9 mm typu Vickers F w dolnym stanowisku strzeleckim pod kadłubem oraz maksymalnie 400-600 kg bomb w komorze bombowej w kadłubie
wersja pływakowa - jeden stały karabin maszynowy kalibru 7,9 mm typu Vickers E lub wz. 09/18 w przodzie kadłuba, dwa sprzężone ruchome karabiny maszynowe kalibru 7,9 mm typu Vickers F w górnym stanowisku strzeleckim w kabinie obserwatora, jeden ruchomy karabin maszynowy kalibru 7,9 mm typu Vickers F w dolnym stanowisku strzeleckim pod kadłubem oraz maksymalnie trzy bomby głębinowe w komorze bombowej w kadłubie lub jedna torpeda o masie do 800 kg na zewnętrznym zaczepie pod kadłubem
Załoga: 3 osoby (pilot + radiotelegrafista/strzelec + obserwator/strzelec)
Wytwórnia: Zakłady Mechaniczne E. Plage i T. Laśkiewicz, Lublin, Polska
Produkcja: tylko projekty
Wykaz literatury:
1. A. Morgała "Polskie samoloty wojskowe 1918-1939", Wydawnictwo MON, Warszawa, 1972
2. A. Morgała "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa, 2003
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz