RWD-25

POLSKA

Jednosilnikowy lekki samolot myśliwski. Projekt.

---

Na wiosnę lub latem 1939 roku niewielka wytwórnia lotnicza DWL otrzymała od lotnictwa wojskowego zamówienie na opracowanie lekkiego samolotu myśliwskiego, napędzanego silnikiem gwiazdowym typu Gnôme-Rhône 14M "Mars" i uzbrojonego w cztery karabiny maszynowe kalibru 7,9 mm. Miał to być myśliwiec przechwytujący o dużej prędkości wznoszenia i wysokiej zwrotności, przeznaczony głównie do atakowania samolotów bombowych z lotu nurkowego. Wysoka prędkość maksymalna miała w tym przypadku drugorzędne znaczenie, natomiast zwracano uwagę na niskie koszty budowy i eksploatacji.

Taka koncepcja samolotu myśliwskiego opracowana została na początku 1939 roku przez nowe władze polskiego lotnictwa wojskowego, po odejściu gen. Ludomiła Rayskiego ze stanowiska Dowódcy Lotnictwa. Przewidywała ona budowę i wprowadzenie do wyposażenia trzech zbliżonych konstrukcyjnie lekkich samolotów myśliwskich, mających taki sam zespół napędowy i uzbrojenie, a różniących się nieco przeznaczeniem, osiągami i własnościami lotnymi. Pierwszy z nich miał być szybkim samolotem pościgowym, o dużej prędkości maksymalnej. Drugi myśliwiec miał służyć do obrony miast i większych obiektów przemysłowych i jako taki miał się charakteryzować przede wszystkim dużą prędkością wznoszenia i zwrotnością. Trzeci typ - uniwersalny - miał stanowić próbę kompromisowego połączenia cech obu poprzednich maszyn, z naciskiem wszakże na wznoszenie i zwrotność [4]. W sumie koncepcja ta stanowiła kontynuację i rozszerzenie założeń, które leżały u podstaw opracowywanego w latach 1935-1936 lekkiego samolotu myśliwskiego PZL-39.

Zlecenie na opracowanie samolotu pościgowego otrzymała Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS) w Białej Podlaskiej, gdzie rozpoczęto na tej podstawie prace nad projektem PWS-42. Drugim samolotem wg opisanej wyżej koncepcji miał zostać PZL-45 "Sokół", projektowany w takiej postaci od ponad roku w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL) w Warszawie. Prace nad trzecim typem myśliwca zlecono natomiast Doświadczalnym Warsztatom Lotniczym (DWL).

Prace nad projektem wstępnym samolotu oznaczonego RWD-25 rozpoczęły się w lecie 1939 roku w zespole konstrukcyjnym kierowanym przez inżyniera Jerzego Drzewieckiego. W skład zespołu wchodzili także inżynierowie Henryk Milicer, Jan Idzikowski i Tadeusz Chyliński. RWD-25 miał mieć konstrukcję typową dla DWL: kratownicowy kadłub spawany z rur stalowych, kryty w przedniej części blachą, w środkowej sklejką, a w tylnej płótnem. Jednodźwigarowe skrzydła o trapezowym obrysie z zaokrąglonymi końcówkami miały mieć konstrukcję drewnianą, krytą sklejką i płótnem. Podobną konstrukcję przewidywano dla klasycznego usterzenia, przy czym stery miały mieć pokrycie wyłącznie płócienne. Dla przyspieszenia budowy samolotu przewidywano zastosowanie stałego podwozia z osłonami kół głównych, tym bardziej, że wysoka prędkość maksymalna nie była wymagana. W przyszłości w samolotach seryjnych zamierzano zastosować podwozie chowane typu Avia. Samolot miał mieć zakrytą kabinę pilota, radiostację i aparaturę tlenową.

Rysunek polskiego samolotu myśliwskiego RWD-25 - widok z boku.
(Jerzy B. Cynk, rysunek: Wacław Klepacki)

Zakładano, że oblot pierwszego prototypu RWD-25 odbędzie się pod koniec pierwszego półrocza 1940 roku, ale wybuch wojny we wrześniu 1939 roku przerwał wszelkie prace nad projektem. Zbudowano jedynie drewniany model samolotu do badań w tunelu aerodynamicznym.

Z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że rozpoczynanie prac nad zupełnie nowymi myśliwcami RWD-25 i PWS-42 zaledwie na kilka miesięcy przed wybuchem wojny było nieuzasadnionym marnowaniem sił i środków polskiego przemysłu lotniczego. W tym czasie konkurencyjny PZL-45 "Sokół" znajdował się bowiem w zaawansowanym stadium budowy prototypu, trwały próby w locie prototypu PZL-50 "Jastrząb", opracowywano doraźne modyfikacje przestarzałych myśliwców PZL P.11g "Kobuz" i PZL P.24H, a jednocześnie rozpoczęto prace wstępne nad projektami nowej generacji bardziej perspektywicznych jednosilnikowych myśliwców z silnikami rzędowymi PZL-56 "Kania" i PZL-62. W różnym stadium opracowania znajdowały się także dwusilnikowe myśliwce pościgowe PZL-38 "Wilk", PZL-48 "Lampart" i PZL-54 "Ryś". Jest paradoksem, że w przededniu wojny pracowano nad konstrukcjami aż 11 różnych myśliwców, a polskie lotnictwo musiało stawić czoła Luftwaffe na przestarzałych PZL P.7 i P.11 !

Jeśli chodzi o samolot RWD-25, to z uwagi na niski potencjał produkcyjny wytwórni DWL i jej równoczesne zaangażowanie w opracowywanie projektów wodnosamolotu patrolowo-torpedowego RWD-22 i jego lądowej (kołowej) odmiany RWD-24, najprawdopodobniej w ogóle nie doszło by do jego produkcji seryjnej. Ponadto nie było gwarancji na terminowe dostawy francuskich silników Gnôme-Rhône 14M, co w obliczu braku czasu na opracowanie wariantu RWD-25 z silnikiem rzędowym stawia pod znakiem zapytania sens całego projektu. Konkurencyjny myśliwiec PWS-42 miał nieco więcej szans na pomyślny rozwój, szczególnie po zastosowaniu silnika rzędowego typu "Foka" B, ale mogłoby to nastąpić dopiero około 1943 roku. [3]

---

Dane taktyczno-techniczne (projektowane):

Konstrukcja: jednosilnikowy jednomiejscowy dolnopłat wolnonośny z zakrytą kabiną i stałym dwukołowym podwoziem z płozą ogonową. Koła główne osłonięte owiewkami. Konstrukcja mieszana metalowo-drewniana z pokryciem głównie sklejkowym i częściowo metalowym i płóciennym. Usterzenie klasyczne, wolnonośne.

Wymiary

rozpiętość 10,50 m

długość 7,00 m

wysokość 2,30 m

powierzchnia nośna 14,00 m²

Masy

masa własna 1350 kg

masa startowa 1800 kg

Obciążenia

obciążenie powierzchni nośnej 128,57 kg/m²

obciążenie mocy 3,82 kg/kW (2,81 kg/KM)

Osiągi

prędkość maksymalna 460 km/h (wg [5] 450 km/h)

prędkość wznoszenia 10 m/s

pułap 8000 m

zasięg 450 km

zasięg maksymalny 750 km

Napęd: jeden 14-cylindrowy silnik gwiazdowy w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzony powietrzem, typu Gnôme-Rhône 14M-05 "Mars" o mocy startowej 471 kW (640 KM), mocy nominalnej 485 kW (660 KM) i mocy maksymalnej 537 kW (730 KM) na wysokości 3500 m, napędzający metalowe śmigło 3-łopatowe o zmiennym skoku lub drewniane 2-łopatowe

Uzbrojenie: cztery stałe karabiny maszynowe kalibru 7,9 mm typu PWU wzór 36 w skrzydłach (po dwa w każdym skrzydle)

Załoga: 1 osoba

Wytwórnia: Doświadczalne Warsztaty Lotnicze, Warszawa, Polska

Produkcja: tylko projekt

---

Wykaz literatury:

1. A. Glass "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa, 1976

2. L. Dulęba, A. Glass "Samoloty RWD", WKiŁ, Warszawa, 1983

3. E. Malak "Prototypy samolotów bojowych. Polska. 1936-1939", WUW, Wrocław, 1990

4. T. Chwałczyk, A. Glass "Samoloty PWS", WKiŁ, Warszawa, 1990

5. A. Morgała "Polskie samoloty wojskowe 1918-1939", Wydawnictwo MON, Warszawa, 1972

6. A. Morgała "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa, 2003

7. Lotnictwo nr 11/2004

rysunek/drawing: Wacław Klepacki, Jerzy B. Cynk